Akılcı İlaç Kullanımı
26 Nisan 2019

AKILCI İLAÇ KULLANIMI

 

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), bir insanlık hakkı olarak sağlık ve sağlığa erişmekte eşitlik ilkesinden hareketle, ilaca erişebilirliğin uzun vadeli ilaç politikalarının ayrılmaz bir parçası olarak görülmesi gerektiği sonucuna varmıştır. Daha geniş bir çerçeveden bakıldığında bu konu tüm sağlık politikasının bir parçası olarak değerlendirilmiştir.

Tüm dünyada yanlış, gereksiz, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımı çeşitli boyutlarda sorunlara neden olmaktadır. Bu etkiler arasında hastalık ve ölüm oranlarında artış olması, ilaçların yan etki riskinin artması, kaynakların yanlış tüketilmesiyle sonuçta temel ilaçlara bile ulaşılabilirliğin azalması, acil ve temel ilaçlara karşı gelişebilecek dirence dayalı olarak, tedavinin ekonomik ve sosyal maliyetinin artması sayılabilir. Bu nedenlerden dolayı dünyada çeşitli çözüm yolları üretilmeye, geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda dünyada “Akılcı İlaç Kullanımı (AİK)” çalışmaları başlatılmıştır.

Dünya Sağlık Örgütü’nün tahminlerine göre, ilaçların % 50′sinden fazlası uygun olmayan şekilde reçetelenmekte, temin edilmekte veya satılmaktadır. Tüm hastaların yarısı da ilaçlarını doğru şekilde kullanamamaktadır.

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yanlış ve gereksiz ilaç kullanımı halk sağlığını etkileyen ciddi bir sorundur. Akılcı olmayan ilaç kullanımı hastaların tedaviye uyumunun azalmasına, ilaç etkileşimlerine, bazı ilaçlara karşı direnç gelişmesine, hastalıkların tekrarlamasına ya da uzamasına, yan etki görülme sıklığının artmasına, tedavi maliyetlerinin artmasına neden olur.

Bir endikasyon için uygun ilaç, etkinlik, güvenlik, uygunluk ve maliyet kriterleri dikkate alınmışsa akılcı olarak seçilebilir.

Ülkemizde akılcı olmayan ilaç kullanımının bir göstergesi olarak Dünya geneliyle Ülkemizde en çok satılan ilaçların karşılaştırmalı tablosunu incelediğimizde ülkemizde antibiyotiklerin birinci sırada olduğunu görmekteyiz.

En çok satılan ilaçlar (Dünya genelinde)

En çok satılan ilaçlar (Türkiye’de)

Kalp-damar hastalıkları

% 19.3

Antibiyotikler

% 19.0

Santral sinir sistemi hastalıkları

% 15.8

Ağrı kesiciler

% 12.0

Metabolik hastalıklar

% 15.3

Antiromatizmal ilaçlar

% 11.0

Antibiyotikler

% 9.9

Soğuk algınlığı ilaçları

% 8.6

Solunum sistemi hastalıkları

% 9.3

Vitaminler

% 7